Το Πολυτεχνείο ΖΕΙ!

Μ' αυτό το σύνθημα προσπαθούμε εδώ και 40 χρόνια να διατηρήσουμε ζωντανά τα οράματα, τα όνειρα και τους πόθους μιας εποχής. Μ'αυτό το σύνθημα προσπαθούμε, κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, να καταλάβουμε όλοι εμείς οι απλοί πολίτες τα γεγονότα του "Πολυτεχνείου", τι ήταν αυτό που συνέβη εκείνες τις μέρες και που μας ακολουθεί σαν την σκιά μας σ' όλη μας την ζωή.
Αλλά "ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΕΙ";
Εχουν περάσει κιόλας 40 χρόνια από την εξέγερση "των παιδιών των Πολυτεχνείου". Πολλοί δεν θυμούνται πια, όχι τόσο τι ακριβώς συνέβη τον Νοέμβρη του 73, αλλά πως ήταν τότε η ζωή στην Ελλάδα. Μερικοί προτιμούν να ξεχνάνε... Aς κάνουμε μία κατάδυση στα γεγονότα και στο κοινωνικό κλίμα της Ελλάδας 40 χρόνια από σήμερα.
Και τώρα τι κάνουμε;

Η χούντα των sυνταγματαρχών βύθισε την Ελλάδα στο σκοτάδι στις 21 Απριλίου 1967. Ολόκληρες γενιές αποκόπηκαν από τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές εξελίξεις που συνέβαιναν τότε στην Ευρώπη και στην Αμερική και συντάραξαν όλο τον κόσμο. Ενα μικρό παράθυρο προς το φως άνοιξε μόλις το καλοκαίρι του 1973 με την "φιλελευθεροποίηση" του καθεστώτος, που ανέλαβε να την παραγματοποιήση μία κυβέρνηση υπό τον Σπύρο Μαρκεζίνη.
Τρίτη, 13 Νοεμβρίου 1973. Η πρώτη σελίδα της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ περιέχει τα εξής:
Πολιτικό ρεπορτάζ με τίτλο: ΟΙ ΝΕΕΣ ΕΞΑΓΓΕΛΙΕΣ ΙΣΩΣ ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ. Αν δεν υπάρξει άλλη αναβολή. Οι φήμες περι διαφωνιών-Κυβερνητική διάψευση.
Στο κείμενο τονίζεται: Μετά από ταλαντεύσεις και αναβολές, που έδωσαν αφορμή να κυκλοφορήση η φήμη ότι οι σχέσεις Προέδρου και Πρωθυπουργού περνούν δοκιμασία, λέγεται τώρα ότι οπωσδήποτε το Σάββατο θα εξαγγελθούν τα "πολιτικά μέτρα" της Κυβερνήσεως...
Τα μέτρα αυτά είναι, συγκεκριμένα:
1.- Ο νόμος 800 περί λειτουργίας των κομμάτων.
2.- Ο νόμος περί Τύπου, και
3.- Η επέκταση της αμνηστίας σε αδικήματα που έγιναν προ της 21ης Απριλίου 1967.
Πολλοί από τους παράγοντες των κομμάτων (και της Αριστεράς) φαίνονται αποφασισμένοι να πάρουν μέρος στην "φιλελευθεροποίηση" συμμετέχοντας σε εκλογές που έχει αναγγείλει το καθεστώς. Το ερώτημα που κυριαρχεί εκείνη την εποχή στους πολιτικούς κύκλους είναι: και τώρα τι κάνουμε;
Κάτω ακριβώς από το ρεπορτάζ των πολιτικών εξελίξεων ο πονηρός διαφημιστής έχει έτοιμη μία λύση: Και τώρα τι κάνουμε; Ανοιξε τον χρυσό οδηγό!
Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Το κύριο θέμα της εφημερίδας αφορά την δίκη 17 πολιτών, που συνελήφθησαν στην διάρκεια του μνημόσυνου του Γεωργίου Παπανδρέου στις 4 Νοεμβρίου. Πολλοί είχαν χτυπηθεί από την αστυνομία. Αίτημα της υπεράσπισης να προβληθεί τρίλεπτη ταινία, που δείχνει τις βιαιοπραγίες των αστυνομικών απορρίπτεται.
Οι δικηγόροι υπερασπίσεως αποχωρούν από την δίκη δηλώνοντας ότι "αποστερούμεθα, τύποις και ουσία, του απαραιτήτου δια τους πελάτας μας στοιχείου προς προάσπισιν των. Ανάμεσα στους συνήγορους περιλαμβάνονται και οι: Γεώργιος Μαγκάκης, Ευάγγελος Γιαννόπουλος, Απόστολος Κακλαμάνης, Θεόδωρος Κατριβάνος, Διονύσης Μπουλούκος, Γεώργιος Ασημακόπουλος, Αριστείδης Οικονομίδης...
Ο κύριος τίτλος των ΝΕΩΝ γράφει: ΑΠΟΛΟΓΟΥΝΤΑΙ ΧΩΡΙΣ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΟΙ "17". Μετά την χθεσινή ομαδική αποχώρηση. Κατετέθη ταινία από τα επεισόδια. Υπάρχει και δεύτερη.
Η πρώτη σελίδα συμπληρώνεται με τα θέματα:
ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ 3 ΝΕΑΡΩΝ ΔΙΑΡΡΗΚΤΩΝ. Είχαν αρπάξει χρηματοκιβώτιο με 1.300.000 δρχ του Ταμιευτηρίου Κουκακίου, αλλά το εγκατέλειψαν.
ΟΛΟΙ ΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΖΗΤΟΥΝ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΜΙΣΘΩΝ. ΣΥΝΕΧΙΖΕΕΤΑΙ Η ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ. Το Εργατικό Κέντρο Ευβοίας ζητεί να συγκληθεί εκτάκτως το γενικό συμβούλιο της ΓΣΕΕ. Τριάντα τοις εκατό ζητά το σωματείο ΗΛΠΑΠ.
Τρίτη, 13 Νοεμβρίου 1973. Στην ύλη των ΝΕΩΝ υπάρχουν και οι εξής ειδήσεις.
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ: Η Αννα Συνοδινού στα Επιδαύρια 1974. Λειτουργεί κανονικά και πάλι το στούντιο "Λήδρα" με το συγκρότημα του Γιάννη Μαρκόπουλου. Η Μαίρη Χρονοπούλου σε επιθεώρηση πίστας. "Η ΜΕΛΙΝΑ ΘΑ ΝΙΚΗΣΕΙ", μ'αυτό το τιτλάκι δημοσιεύεται στην χθεσινή "Φρανς-Σουάρ", η είδηση πως η Μελίνα Μερκούρη έγραψε σε δίσκο 2 ελληνικά λαϊκά τραγούδια. Το Βερολίνο χειροκροτεί την Μπάλτσα.
ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ: Τσάϊ των μελών του Λυκείου Ελληνίδων, στο πιάνο η Λ. Παπά. Διάλεξη στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Ε. Ντεζαλέ με θέμα: "Ο προεμπρεσιονισμός, ο Κορό και η σχολή της Μπαρμπιζόν". Επίδειξη ανδρικής και γυναικείας μόδας για τον εφετεινό χειμώνα του Σπύρου Μαυρίδη και της Αννας Κατραμάτου.
ΑΘΛΗΤΙΚΑ: Πληροφορούμεθα ότι ο Ολυμπιακός δίνει 9.000.000 για ένα σέντερ-φορ. Η Καστοριά διαμαρτύρεται. Ο Κόβατς καλεί τον Αργυρούδη στην β'εθνική ομάδα Γαλλίας. Ο ομογενής κυνηγός της ΑΕΚ Γιάννης Φανής επιστρέφει σήμερα από το Μοντεβιδέο.
ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ. Νέοι περιορισμοί στην κανάλωση πετρελειοειδών από πολλές ευρωπαϊκές χώρες για να μη περάσουν το χειρότερο χειμώνα των τελευταίων δεκαετιών. Μετά την αποτυχία του Ετζεβίτ ο Ντεμιρέλ ανέλαβε να σχηματίση κυβέρνηση. Στο Γουωτεργκέητ το Κρεμλίνο υποστηρίζει τον Νίξον. Αύριο ο γάμος της πριγκήπισσας Αννα: είμαι καλή νοικοκυρά.
Ολα δείχνουν ότι βαδίζουμε ομαλά για την εξαγγελία των "πολιτικών μέτρων", που ο Σ.Μαρκεζίνης έχει προγραμματίσει για το... Σάββατο, 17 Νοεμβρίου 1973.
Δικτάτωρ καλεί...Θανάση
Τετάρτη, 14 Νοεμβρίου 1973.
Η πρώτη σελίδα των ΝΕΩΝ έχει τα εξής θέματα:
Κύριο θέμα: ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΗΚΑΝ 5 - ΑΘΩΟΙ 12. Ποινές 6-24 μηνών στους 5 αλλά εφέσιμες. Κανένας πια δεν κρατείται απ'τους 17 που κατηγορήθηκαν για τα γεονότα της 4ης Νοεμβρίου.
ΤΟ ΣΑΒΒΑΤΟ, 11 ΤΟ ΠΡΩΙ ΟΙ ΕΞΑΓΓΕΛΙΕΣ. Στόχος: Να πεισθή η αντιπολίτευση οτι θα διεξαχθούν αδιάβλητες εκλογές. Ανένδοτη η γραμμή του πολιτικού κόσμου.
Καταγγελία του Ρόζενθαλ στο Κογκρέσσο. Η πολιτική της Αμερικής στην Ελλάδα υπαγορεύεται από επιχειρηματικά συμφέροντα.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΧΗ ΜΕΤΡΗΣΗ ΘΑ ΧΡΕΩΘΗ Η ΝΕΑ ΤΙΜΗ ΡΕΥΜΑΤΟΣ.
Απαγορεύθηκε η είσοδος του Αλ. Παναγούλη στις ΗΠΑ από την Αμερικανική κυβέρνηση. Χαρακτηρίσθηκε σαν "ανεπιθύμητος".
Στην υπόλοιπη ύλη της εφημερίδας διαβάζουμε:
ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ: "Μεγάλος Ερωτικός", κινηματογραφική άποψη του Παντελή Βούλγαρη πάνω στη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. "Δικτάτωρ καλεί...Θανάση", του Πάνου Γλυκοφρύδη, με τους Θανάση Βέγγο, Κλειώ Σκουλούδη, Μαρία Φωκά. "Ομορφα κορίτσια στη γραμμή", του Ροζέ Βαντίμ με την Αντζι Ντίκινσον και τον Τέλλυ Σαβάλας.
Ο "θερμός χειμώνας" έφτασε... ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΑ ΝΥΚΤΕΡΙΝΑ ΚΕΝΤΡΑ. Δεν γλεντάει πια η μεσαία τάξη.
ΜΙΚΡΕΣ ΑΓΓΕΛΙΕΣ. Ευκαιρία. Γαλάτσι τριάρι β'ορόφου, καινουργές, ετοιμοπαράδοτον, 530.000 δρχ, ευκολίαι.
ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΕΓΙΝΑΝ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΕΜΠ, ΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΙ ΑΣΟΕΕ. Σήμερα στη Βιομηχανική, αύριο στην Ιατρική.
Ολα δείχνουν ότι βαδίζουμε ομαλά για τις εξαγγελίες του Μαρκεζίνη το... Σάββατο, 17 Νοεμβρίου 1973.
Το μεσημέρι όμως της Τετάρτης κάτι συμβαίνει...
Που πάμε;
Πέμπτη, 15 Νοέμβρη 1973.
Εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ". Πρώτη σελίδα. Τα κύρια θέματα: Τι ακριβώς συνβαίνει με το πετρέλαιον. ΑΣΚΟΠΟΙ ΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ. Πλήττουν τας λαϊκάς τάξεις αλλά και την διαδικασίαν της παραγωγής.
Εφημερίδα "Η ΒΡΑΔΥΝΗ". Κύριος τίτλος: ΣΤΟΧΟΣ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ του πρωθυπουργού κ. Σπ. Μαρκεζίνη. Ανέφικτος όμως η αναθεώρηση.
Πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο. Τίτλος: ΠΟΥ ΠΑΜΕ; "Χρονοδιάγραμμα... στοχοδιάγραμμα... οργανοδιάγραμμα... λέξεις... λέξεις... λέξεις - και εξέλιξις ουδεμία.
"ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ". Τίτλος: ΑΦΑΝΤΟ ΜΕ 14 ΕΛΛΗΝΕΣ και 14 ξένους, από 10ημέρου το φορτηγό "Θεόδωρος Α.Σ.".
Δεν φαίνεται ν'αλλάζει κάτι από την ειδεησεογραφία των προηγούμενων ημερών. Κι όμως δίστηλοι δευτερεύοντες τίτλοι στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων αναγγέλουν:
ΒΗΜΑ: Εις το Πολυτεχνείον. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΜΕΧΡΙΣ ΑΡΓΑ ΤΗΝ ΝΥΚΤΑ. Η σύγκλητος έκλεισε επί τριήμερον την Ανωτάτην Εμπορικήν.
ΒΡΑΔΥΝΗ: Ολονύκτιοι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας σπουδαστών. 3.000 ΦΟΙΤΗΤΑΙ ΠΑΡΑΜΕΝΟΥΝ ΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ.
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ: Μαχητική εκδήλωσι συνεχίζεται από 24ώρου. ΟΙ ΦΟΙΤΗΤΑΙ ΚΑΤΕΛΑΒΟΝ ΤΟ ΚΤΙΡΙΟ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ. Η αστυνομία παρέμεινε σε μεγάλη απόστασι.
Να μερικά αποσπάσματα από τα ρεπορτάζ που γράφτηκαν για την πρώτη μέρα της κατάληψης του Πολυτεχνείου:
"Αι χθεσιναί εκδηλώσεις ήρχισαν περί την 11ην π.μ. με την συγκέντρωσιν 2.000 περίπου φοιτητών εις το Πανεπιστήμιον εξ αφορμής κυρίως των προσφάτων κυβερνητικών μέτρων, τα οποία κρίνονται ως ημίμετρα και του παμφοιτητικού αιτήματος, όπως διενεργηθούν το συντομώτερον αδιάβλητοι αρχαιρεσίαι εις τους φοιτητικούς συλλόγους.
Οι φοιτηταί του Πανεπιστημίου μετά την συγκέντρωσιν μετέβησαν εν διαδηλώσει εις το Πολυτεχνείον, όπου εκεί ευρίσκοντο ήδη οι σπουδασταί του Ιδρύματος, οι οποίοι είχον πραγματοποιήσει τακτικάς γενικάς συνελεύσεις κατά Σχολάς.
Από της 1ης μ.μ. οι συγκεντρωθέντες τόσον εντός, όσον και εκτός του Πολυτεχνείου -περίπου 5.000- ανήρτησαν "πανώ" με φοιτητικά και αντικυβερνητικά συνθήματα, ενώ συγχρόνως διένειμαν χιλιάδας αυτογράφους προκηρύξεις.
Τας πρώτας πρωϊνάς ώρας ανεφέρθη ότι οι συγκεντρωθέντες σκοπεύουν να παραμείνουν εντός του Πολυτεχνείου και ήδη εντός της ημέρας αναμένεται να αφιχθούν εκ Πατρων 500 περίπου φοιτηταί δια να ενωθούν μετ'αυτών." (ΒΡΑΔΥΝΗ)
"Μέχρις αργά τα μεσάνυκτα χθες η περιοχή γύρω από το Πολυτεχνείο Αθηνών εδονείτο από τα πολιτικά συνθήματα 3-4.000 περίπου φοιτητών στην πρώτη μετά την 7ετία μαχητική φοιτητική συγκέντρωσι, χωρίς την επέμβσι της Αστυνομίας. Η συγκέντρωση συνεχιζόταν ως σήμερα το πρωϊ...
Νέα συνθήματα ακούσθηκαν στην χθεσινή συγκέντρωσι τα οποία απευθύνοντο αμέσως προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Πρωθυπουργό. Μεταξύ αυτών ήταν:
Κάτω ο Παπαδόπουλος. Δεν σε θέλει ο λαός. Ο λαός πεινάει σε λίγο θα σας φάη. 3 και 60 παίρνετε τον λαό μας δέρνετε. Ψωμί, παιδεία, ελευθερία. Αγρότες, εργάτες και φοιτητές. Ο λαός πεινάει το Κεφάλαιο μασάει. Εξω οι Αμερικάνοι. Ο Αλλέντε ζει, κλπ. (ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ)
Παρ'όλ'αυτά τίποτα δεν δείχνει ότι ο πρωθυπουργός Μερκεζίνης δεν θα εξαγγείλει τα "πολιτικά μέτρα" του το... Σάββατο,17 Νοεμβρίου 1973.
Οι ελπίδες ανθίζουν
Παρασκευή, 16 Νοεμβρίου 1973.
Ολη η Αθήνα, η Ελλάδα ολόκληρη, αρχίζει να νοιώθει την σημασία της κατάληψης του Πολυτεχνείου. Οι ελπίδες ανθίζουν για δημοκρατία και ελευθερία. Αλλά στον πολύ κόσμο ο φόβος και η αβεβαιότητα δεν έχουν ακόμη εξαφανιστεί. Εχουν μάθει για 7 χρόνια τι σημαίνει δικτατορία. Η αμηχανία είναι φανερή και στια κείμενα των εφημερίδων, που κυκλοφορούν την Παρασκευή.
Η κατάληψη του Πολυτεχνείου κυριαρχεί φυσικά. Αλλά, πριν δούμε τα σχετικά ρεπορτάζ, ας αναφερθούμε στους άλλους τίτλους και τις ειδήσεις της ημέρας:
Εχουμε λοιπόν: Λιτότης εις τας αυξήσεις μισθών και ημερομισθίων, ανακοινώσεις την προσεχή εβδομάδα. Επετράπησαν τραγούδια του Θεοδωράκη. Από μεθαύριον Κυριακήν αρχίζουν οι περιορισμοί εις την κυκλοφορίαν των Ι.Χ. αυτοκινήτων και από 1ης Ιανουαρίου 1974 θα εφαρμοσθή η πώλησις της βενζίνης δια δελτίων. Ολυμπιακός και ΠΑΟ τα σίγουρα στάνταρ στους αγώνες της Κυριακής. Αυξάνονται τα κόμιστρα λεωφορείων και ταξί. Διευκρινήσεις για την αύξησι της τιμής του ρεύματος. Ο κ. Νίξον ομολογεί: διεπράχθησαν σφάλματα αλλά δεν παραιτούμαι. Αρχίζουν σύντομα οι συνομιλίες Αιγύπτου και Ισραήλ....
Στα πολυσέλιδα ρεπορτάζ για το "Πολυτεχνείο" διαβάζουμε:
"Κλιμακούται η έντασις των φοιτητικών εκδηλώσεων και ήδη από χθες η επικρατούσα εις την πρωτεύουσαν αναταραχή εις τον φοιτητικόν χώρον επεκτείνεται και εις άλλας πόλεις...
...Εχει προκαλέσει εντύπωσιν η διδομένη ιδιαιτέρα έμφασις εις τα επικρατούντα συνθήματα του τύπου "Λαοκρατία", "εξω από το ΝΑΤΟ" κλπ. Ποίοι και γιατί τα προβάλλουν; Ηδη από χθές το σύνολον των φοιτητών, οι οποίοι ευρίσκονται συγκεντρωμένοι εντός του Πολυτεχνείου απεδοκίμασαν αυτά τα συνθήματα (τα οποία αρχικώς μετεδίδοντο υπό των δύο ραδιοσταθμών του Πολυτεχνείου και ανεγράφοντο εις τα αναρτηθέντα πανώ) και ετονίζετο ότι επιδιώκεται η επισήμανσις και η εκδίωξις εκ του Πολυτεχνείου ολιγαρίθμων ομάδων, αι οποίαι δι'άγνωστους ν]μ;εχρι στιγμής λόγους, επεχείρησαν να παρασύρουν τους φοιτητάς εις εξτρεμιστικάς ενεργείας...
Περί την 9.30 μ.μ. χθες υπελογίσθη ότι εντός και εκτός του Πολυτεχνείου οι συγκεντρωθέντες φοιτηταί υπερέβεινον τας 15.000...
Τους ευρισκομένους εντός του Πολυτεχνείου φοιτητάς επεσκέφθησαν χθες οι κ.κ. Κ. Μητσοτάκης, Γ. Μαγκάκης κ.α...
Ευρύτατη δημοσιότης δίδεται υπό των ξένων ραδιοσταθμούς δια τα φοιτητικάς εκδηλώσεις των Αθηνών...
Καίτοι, ως ανεφέρετο, εντός του Πολυτεχνείου, ευρίσκοντο ικανές ποσότητες τροφίμων, το πλήθος ηγόραζε πακέττα σιγαρέττων, κονσέρβες και άλλα είδη και τα έρριπτεν εντός του προαυλίου του Ιδρύματος...
Τα επικρατήσαντα και χθές συνθήματα ήσαν: Ψωμί, παιδεία ελευθερία. Κάτω η χούντα. Συμπαράσταση λαέ. Γενική εξέγερση. Εξω από το ΝΑΤΟ. Εργάτη πεινάς, γιατί τους προσκυνάς. Ενας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος λαός...
Τώρα πλέον κανείς δεν περιμένει ότι ο Μαρκεζίνης θα εξαγγείλει τα μέτρα του την επόμενη μέρα. Αλλά κανείς δεν περιμένει το μακελειό που επεφύλαζε η χούντα για το βράδυ της Παρασκευής.
Η επόμενη μέρα ήταν το... Σάββατο, 17 Νοεμβρίου 1973.
Το Μεγάλο Σάββατο
Σάββατο, 17 Νοεμβρίου 1973.
Σκόρπιοι τίτλοι και κείμενα από τις εφημερίδεςεκείνης της μέρας.
ΒΗΜΑ. Τεθωρακισμένα κατήλθαν στην πόλη. ΝΕΚΡΟΙ ΚΑΙ ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΙ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ. Οι σημερινές πρωθυπουργικές ανακοινώσεις σχετικά με τις υπεσχημένες εκλογές πραγματοποιούνται μέσα σε μίαν ατμόσφαιρα ιδιαίτερα βαρειά και διδακτική... Στις κρίσιμες αυτές ώρες, υποδηλώνεται πόσον ασύμφορη είναι η εμμονή σε αυταρχικά καθεστώτα.
ΒΡΑΔΥΝΗ. Αίμα έρρευσε. Νεκροί και τραυματίαι κατά τας συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών-αστυνομίας. ΑΡΜΑΤΑ ΜΑΧΗΣ ΑΖΩΣΑΝ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ. ΤΗΝ 3.30 εξεκένωσαν το Πολυτεχνείον... Οι φοιτηταί ήρχισαν τότε να ψάλλουν τον Εθνικόν Υμνον και να απευθύνονται προς τα στρατιωτικά τμήματα δια των εξής συνθημάτων: Είμαστε αδέλφια σας. Είμαστε μαζί σας. Στρατός και λαός ενωμένοι.
ΤΑ ΝΕΑ. Επενέβησαν άρματα μάχης. Συλλήψεις συνεχίζοντο έως τα ξημερώματα. 4 ΝΕΚΡΟΙ ΚΑΙ 130 ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ. Επενέβη ο στρατός και στην Θεσσαλονίκη. "Μείνετε στους δέκτες σας. Σε λίγο θα σας ανακοινώσουμε νεώτερα", αυτά είπε στις 3 παρά 15 σήμερα το πρωϊ ο εκφωνητής του αντιπροσωπευτικού πομπού των σπουδαστών του Πολυτεχνείου και δεν ακούστηκε ξανά.
ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ. Στις 3 το πρωϊ κατελήφθη το Πολυτεχνείο από τανκς και αστυνομικούς. ΜΑΧΕΣ ΜΕ 4 ΝΕΚΡΟΥΣ. Κανελλόπουλος, Μαύρος, Ζίγδης, Παπανδρέου υπέρ των διαδηλωτών. Επιθέσεις με κοκταίηλ Μολότωφ κατά υπουργείων. Οι παλαιοί πολιτικοί ακηρύχθησαν υπέρ των διαδηλωτών. Εξτρεμιστικά στοιχεία στο πεζοδρόμιο του Πολυτεχνείου. Ενα Μ48, ένα τεράστιο στρατιωτικό άρμα, κινήθηκε εναντίον της κεντρικής πύλης του Πολυτεχνείου και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα την ισοπέδωσε.
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ. Τα τανκς κατέστειλαν την εξέγερση. Νεκροί 4, ίσως 10. Φωτιές και οδοφράγματα. Επίθεσις κατά υπουργείων. Οι δύο πρώτοι νεκροί των ταραχών ανεκοινώθησαν επισήμως περί το μεσονύκτιο -είναι ένας φοιτητής και μία αλλοδαπή γυναίκα- αλλά ο αριρμός τους υπολογίζεται να είναι μεγαλύτερος. Οι φοιτηταί έβγαλαν μαζί τους και τραυματίες συναδέλφους τους από σφαίρες καουτσούκ που είχαν χρησιμοποιήσει προηγουμένως οι αστυνομικοί.
Αποσπάσματα από δηλώσεις.
Σ. Ζουρνατζής (υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ): Η κυβέρνησις δεν είναι διατεθειμένη να επιτρέψη εις οιονδήποτε να διασαλεύση στην δημοσίαν τάξιν και να θέση εν κινδύνω την Δημοκρατίαν και την ομαλότητα.
Π. ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ: Οι νέοι της Ελλάδος ανοίγουν, ως πρωτοπορία του Εθνους, τον δρόμον της Δημοκρατίας... Θεωρώ καθήκον μου να δηλώσω ότι συμπαρίσταμαι ηθικώς εις την ιεράν εξόρμησιν των νέων της Ελλάδος...
Γ. ΜΑΥΡΟΣ: Συμπαριστάμεθα ολοψύχως εις τον αγώνα της σπουδαζούσης νεολαίας... Η πολιτική και δημοκρατική ομαλότης θα αποκατασταθή μόνον όταν εξαφανισθούν εξ ολοκλήρου όλαι αι δοταί εξουσίαι και γίνει και πάλιν ο λαός η μόνη πηγή κάθε εξουσίας εις την χώραν.
ΑΝ. ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ: Εκφράζουμε τον θαυμασμό μας για την ηρωϊκό και πολιτικά ώριμο αγώνα της πρωτοποριακής φοιτητικής νεολαίας. Χαιρετίζουμε τη λαϊκή συμπαράσταση, που ώρα με την ώρα ξαπλώνεται από περιφέρεια σε περιφέρεια και από κλάδο σε κλάδο... Ο λαός ύστερα από 6,5 χρόνια βάναυσης κατοχής μπήκε οριστικά στο δρόμο της αναμέτρησης και της νίκης. Ο λαός θα νικήσει. Η δημοκρατία θα νικήσει και η Ελλάδα θα ανήκει στους Ελληνες.
Σάββατο, 17 Νοεμβρίου 1973.
Ωρα 11.30 π.μ. Ο ραδιοσταθμοί μεταδίδουν: "Ανακοινούται ότι από της 11.30 πρωϊνής ώρας εκηρύχθη ο Στρατιωτικός Νόμος καθ'άπασαν την Επικράτεια. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Γεώργιος Παπαδόπουλος θα απευθύνη την 1 μ.μ. διάγγελμα προς τον ελληνικόν λαόν."
Δευτέρα, 19 Νοεμβρίου 1973.
Σκόρπιοι τίτλοι από την ΒΡΑΔΥΝΗ: Επίσημος απολογισμός των συγκρούσεων: 9 ΝΕΚΡΟΙ, 148 ΤΡΑΥΜΑΤΙΑΙ. Τα χθεσινά επεισόδια. Απαγορεύεται η δημοσίευσις ανησυχητικών ειδήσεων. Συνελήφθησαν συνολικώς 866. Αι εκδοθείσαι διαταγαί του Αρχηγού Εν. Δυνάμεων. ΑΠΕΦΑΣΙΣΑΜΕΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΣΣΟΜΕΝ. Ονόματα τραυματισθέντων.
Εις το Στρατοδικείον. Το οργανόγραμμα. Κλεισταί και σήμερον αι Ανώταται Σχολαί των Αθηνών. Πρωτάθλημα ξανά την Κυριακή. Αυριον θα διεξαχθούν ξανά αι ιπποδρομίαι. Νίξον: δεν είμαι απατεών. Ο Ντεμιρέλ κατέθεσε την εντολή.
"Και τώρα τι κάνουμε; Ανοιξε το Χρυσό Οδηγό"...
Νίκος Νικητίδης