Τορπιλισμός της Έλλης : Το παρασκήνιο των προκλήσεων που προηγήθηκαν

Ο τορπιλισμός της Έλλης αποτέλεσε την κορύφωση πολλών ιταλικών προκλήσεων που είχαν προηγηθεί, οι περισσότερες των οποίων παρέμειναν στο παρασκήνιο.

Η Ιταλία μετά από την είσοδό της στον πόλεμο, στο πλευρό της Γερμανίας, είχε απώτερο σκοπό να κυριαρχήσει στην ανατολική Μεσόγειο, αναβιώνοντας τις ένδοξες εποχές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, το μεγάλο εμπόδιο ήταν προφανώς η Ελλάδα, καθώς και η Κύπρος με τη Μάλτα που ήταν υπό βρετανική κατοχή.

Γι’ αυτό το λόγο, η Ιταλία ξεκίνησε μια συστηματική σειρά προκλήσεων εις βάρος της χώρας μας, επικεντρωμένες κυρίως στον αεροναυτικό τομέα, με απώτερο σκοπό να εξαναγκάσει την ελληνική πλευρά να αντιδράσει δυναμικά.

Από τον Απρίλιο του 1939 που η Ιταλία κατέλαβε την Αλβανία, οι Έλληνες επιτελείς του Βασιλικού Ναυτικού άρχισαν να ενεργοποιούνται για ενδεχόμενες επιθετικές ενέργειες των Ιταλών κατά της χώρας μας.

Εκείνη την περίοδο, αρχηγός του Βασιλικού Ναυτικού ήταν ο Αντιναύαρχος Αλέξανδρος Σακελλαρίου και Αρχηγός Στόλου ήταν ο Υποναύαρχος Ι. Καββαδίας, οι οποίοι διαβλέποντας την ιδιαίτερη ισχυροποίηση του ιταλικού στόλου, ξεκίνησαν τις προπαρασκευές για την απόκρουση μιας ενδεχόμενης επίθεσης.

Οι αρχικές προκλήσεις

Ήδη από το 1938 η Ιταλία είχε αρχίσει μικρές προκλήσεις, όπως υπερπτήσεις αεροσκαφών και κατασκόπευση νευραλγικών θέσεων. Μάλιστα ένας από τους εντοπισθέντες κατασκόπους ήταν ο γραμματέας της ιταλικής Πρεσβείας στην Αθήνα, ο οποίος συνελήφθη να φωτογραφίζει εγκαταστάσεις και πλοία του ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού.
Στη συνέχεια, τον Ιούνιο του 1940, η Ιταλία συνέχισε τις προκλήσεις σε πολιτικό επίπεδο, κατηγορώντας την Ελλάδα ως υπεύθυνη για τη δολοφονία του Αλβανού Νταούτ Χότζα, δήθεν από Έλληνες μυστικούς πράκτορες.
Επιπλέον, ο ιταλικός τύπος ξεκίνησε μια εκστρατεία εμπρηστικών ανθελληνικών άρθρων και συγχρόνως παρουσιάζονταν χάρτες της Μεγάλης Ιταλίας στους οποίους περιλαμβάνονταν τα Επτάνησα, η Κρήτη και η Κύπρος.

Οι αεροναυτικές προκλήσεις

Στις αρχές Ιουνίου του 1940 απέπλευσε από το λιμάνι του Τάραντα ένας ιταλικός στολίσκος βοηθητικών πλοίων και κατέπλευσε στη Μήλο, με δικαιολογία τις άσχημες καιρικές συνθήκες. Στο νησί ήδη ναυλοχούσε Μοίρα αντιτορπιλικών του ελληνικού Βασιλικού Ναυτικού. Προφανώς η ιταλική κίνηση στόχευε στην εκδήλωση κάποιας θερμής ελληνικής αντίδρασης. Παρ’ όλα αυτά η ελληνική πλευρά παρέμεινε ψύχραιμη.
Στα μέσα Ιουνίου, η Ιταλία κατηγορεί την ελληνική κυβέρνηση ότι παρέχει σειρά διευκολύνσεων στις βρετανικές αεροναυτικές δυνάμεις, οι οποίες κάνοντας χρήση των χωρικών μας υδάτων πραγματοποιούσαν επιθέσεις κατά των ιταλικών ναυτικών δυνάμεων.
Στις 12 Ιουλίου σημειώθηκε η πρώτη σοβαρή πρόκληση, όταν σμήνος ιταλικών αεροσκαφών προσπάθησε να πλήξει ανεπιτυχώς το φαρόπλοιο «Ωρίων» κατά τη διάρκεια που αυτό ανεφοδίαζε το φάρο της Γραμβούσας στη ΒΔ άκρο της Κρήτης (κόλπος Κισσάμου). Αμέσως έσπευσε το αντιτορπιλικού «Ύδρα», το οποίο βρισκόταν κοντά στην περιοχή και το οποίο δέχτηκε επίθεση με βόμβες από ιταλικά βομβαρδιστικά. Οι βόμβες δεν κατάφεραν να πετύχουν το στόχο τους, ενώ το «Ωρίων» απάντησε με πυκνό φράγμα αντιαεροπορικών πυρών, που εξανάγκασε τα ιταλικά αεροπλάνα σε φυγή.
Στις 16 Ιουλίου σμήνος ιταλικών βομβαρδιστικών προσπάθησε ανεπιτυχώς να προσβάλει τέσσερα ελληνικά υποβρύχια που βρίσκονταν στον όρμο της Ιτέας στον Κορινθιακό
Στις 26 Ιουλίου ένα σμήνος ιταλικών πολεμικών αεροσκαφών πέταξε πάνω από την ήπειρο, παραβιάζοντας τον εθνικό εναέριο χώρο.
Στις 30 Ιουλίου 2 ελληνικά αντιτορπιλικά και δύο υποβρύχια που βρίσκονταν στον όρμο της Ναυπάκτου, δέχτηκαν την επίθεση ενός ιταλικού βομβαρδιστικού το οποίο έριψε τέσσερις βόμβες, οι οποίες αστόχησαν.
Στις 2 Αυγούστου, μια ακόμα προσπάθεια σμήνους ιταλικών να πλήξουν μια ελληνική ακτοφυλακίδα στο Σαρωνικό κόλπο, κατέληξε σε αποτυχία.

Η 15η Αυγούστου 1940 και ο τορπιλισμός της Έλλης

Λίγες μέρες πριν την εορτή της 15 Αυγούστου, το εύδρομο «Έλλη» έλαβε διαταγή να πλεύσει στο λιμάνι της Τήνου, προκειμένου να συμμετάσχει στους εορτασμούς της Μεγαλόχαρης, το οποίο και έφτασε στην περιοχή στις 06.25 της 15ης Αυγούστου.

Οι Ιταλοί πλέον, είχαν αποφασίσει τη χρησιμοποίηση των υποβρυχίων, μετά τις συνεχείς αποτυχημένες προσπάθειες της ιταλικής αεροπορίας να πλήξει τα ελληνικά πλοία.

Στις 08.25 το εύδρομο «Έλλη» τορπιλίζεται από το ιταλικό υποβρύχιο «Delfino”, με τη γνωστή τραγική κατάληξη.

Αυτό ήταν όλο το παρασκήνιο των ιταλικών προκλήσεων οι οποίες έλαβαν χώρα συστηματικά, πριν τον τορπιλισμό της «Έλλης», και οι οποίες είχαν ως σκοπό την προσπάθεια δημιουργίας ενός θερμού επεισοδίου, το οποίο θα ήταν η απαρχή για την κήρυξη του πολέμου κατά της Ελλάδας. Πολλές από αυτές τις προκλήσεις δεν έγιναν γνωστές και παρέμειναν στο παρασκήνιο.