Η Ιταλία δείχνει τον δρόμο
του Αντώνη Βέη - Καμναρόκου*
Άνοιξε έτσι τελειωτικά ο δρόμος, για αποζημιώσεις θυμάτων της γερμανικής κατοχής σε Δίστομο, Καλάβρυτα και τις άλλες μαρτυρικές πόλεις.
Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ιταλίας αποφάνθηκε ότι οι πολίτες της χώρας μπορούν να ζητήσουνΤο ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποδεσμεύει τους Ιταλούς πολίτες να ζητήσουν αποζημιώσεις από την Γερμανία για τα εγκλήματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμουαποζημιώσεις από το γερμανικό κράτος για μαζικές εκτελέσεις και εγκλήματα που πραγματοποιήθηκαν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο προσθέτει ότι η ασυλία των διαφόρων κρατών δεν ισχύει σε περιπτώσεις εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας.
Η ετυμηγορία αυτή αφορά αιτήματα και προσφυγές για αποζημιώσεις Ιταλών που εκτοπίσθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Γερμανία. Αναμένεται, τώρα, να διευκολυνθεί η όλη δικαστική διεκδίκηση των πολιτών αυτών.
Στο εξής, δηλαδή, οι Ιταλοί δικαστές θα έχουν το ελεύθερο να εκδικάζουν υποθέσεις που αφορούν την καταπάτηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία προστατεύονται ρητά από το Σύνταγμα.
Το όλο θέμα ξεκίνησε με προσφυγή δικαστηρίου της Φλωρεντίας για να μπορέσει να αποφανθεί σχετικά με αποζημιώσεις του γερμανικού κράτους υπέρ Ιταλών πολιτών.
Το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας, απαντώντας σε προδικαστικό ερώτημα του Εφετείο της Φλωρεντίας, έκρινε αντισυνταγματικό τον νόμο 5/14-2-2013 που είχε θεσπίσει η κυβέρνηση ΜπερλουσκόνιΜε την χθεσινή του απόφαση το Ανώτατο Δικαστήριο της Ιταλίας, απαντώντας σε προδικαστικό ερώτημα του Εφετείο της Φλωρεντίας, έκρινε αντισυνταγματικό τον νόμο 5/14-2-2013 που είχε θεσπίσει η κυβέρνηση Μπερλουσκόνι, ώστε να υλοποιηθεί η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης κι έτσι να εμποδισθεί η διεκδίκηση αποζημιώσεων από τα θύματα των σφαγών και τους απογόνους των.
Στο δεύτερο σημείο του διατακτικού του, κι αυτό είναι που έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία- νομική αλλά και πολιτική- το ιταλικό Συνταγματικό Δικαστήριο αποφαίνεται ότι η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης «έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα της Ιταλίας».
Επομένως, δεν γίνεται δεκτή ούτε η ίδια η απόφαση, ούτε ο νόμος Μπερλουσκόνι που επιχειρεί την υλοποίησή της.
Υπενθυμίζεται ότι η Γερμανία είχε προσφύγει στη Χάγη επιδιώκοντας την καταδίκη της Ιταλίας, επειδή θεωρούσε ότι τα ιταλικά δικαστήρια και ειδικά Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο στη Ρώμη, μη σεβόμενα την ετεροδικία της Γερμανίας είχαν εγκρίνει κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού Δημοσίου σε εκτέλεση αποφάσεων ιταλικών Δικαστηρίων αναφορικά με θύματα του ναζισμού στην Ιταλία αλλά και σε εκτέλεση της απόφασης του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς που επικυρώθηκε από τον Άρειο Πάγο και είχε επιδικάσει 28 εκατομμύρια ευρώ στα θύματα του Διστόμου.
Ο αείμνηστος Γιάννης Σταμούλης που είχε επιτύχει την έκδοση της ιστορικής εκείνης απόφασης στην Ελλάδα, είχε προχωρήσει στη συνέχεια σε συνεργασία με τον συνάδελφό του Δρα Γιόαχιμ Λάου από την Φλωρεντία, σε αναγκαστική εκτέλεση της ελληνικής απόφασης στην γείτονα χώρα, επιβάλλοντας κατασχέσεις σε περιουσιακά στοιχεία του γερμανικού Δημοσίου στην Ιταλία (βίλα Βιγκόνι) και σε αξιώσεις των γερμανικών σιδηροδρόμων, που ανήκουν επίσης στην ιδιοκτησία του γερμανικού Δημοσίου, από τον συμψηφισμό με τους ιταλικούς σιδηροδρόμους.
Αυτή την διαδικασία κατάσχεσης είχε έλθει να ανακόψει ο νόμος Μπερλουσκόνι, ακολουθώντας την απόφαση της Χάγης του 2012. Κατά του νόμου Μπερλουσκόνι είχε προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο ο δικηγόρος Δρ. Λάου, ο οποίος εκτός από τα θύματα στην Ελλάδα εκπροσωπεί Ιταλούς υπηκόους που είχαν μεταφερθεί στην ναζιστική Γερμανία και είχαν υποβληθεί εκεί σε καταναγκαστική εργασία, χωρίς ποτέ να αποζημιωθούν. Η ετυμηγορία του Συνταγματικού Δικαστηρίου εκδόθηκε στην υπόθεση αυτών των Ιταλών θυμάτων, αφορά όμως κατ’ επέκταση όλες τις υποθέσεις θυμάτων που διεκδικούν αποζημιώσεις από την Γερμανία. Στην απόφασή του το Δικαστήριο αναφέρει ότι «κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει τα δίκαιά του στα Δικαστήρια της χώρας του».
Κατά συνέπεια όλες οι δίκες που είχαν σταματήσει στην Ιταλία εξ αιτίας του νόμου Μπερλουσκόνι, μπορούν τώρα να συνεχιστούν. Ενώ αποφάσεις που έχουν τελεσιδικήσει, όπως εκείνη για το Δίστομο, δεν μπορούν πλέον να προσβληθούν από την Γερμανία, αλλά πρέπει τώρα να εκτελεστούν.
Εικόνες σφραγισμένες στη μνήμη
Στη δίκη εκείνη τον Σεπτέμβριο του 2011 στη Χάγη η γερμανική πλευρά είχε φτάσει στο σημείο να ειρωνευθεί τους ανώτατους δικαστές της Ιταλίας για δήθεν ελλιπή επιστημονική κατάρτιση, επειδή οι νομικοί εκπρόσωποι της Ιταλίας είχαν υποστηρίξει ότι τα δικαστήρια της χώρας τους ορθά έκριναν, όταν σταθμίζοντας τον δικονομικό κανόνα περί ετεροδικίας, αναγνώρισαν προτεραιότητα των νομικών κανόνων που προστατεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τώρα η θέση των Ιταλών καθηγητών επιβεβαιώνεται από το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας τους, που με την απόφασή του αυτή έρχεται να υπογραμμίσει το δικαίωμα του ανθρώπου να κρίνεται κάθε υπόθεσή του από τον φυσικό του Δικαστή, χωρίς να παρεμποδίζεται από αποφάσεις που αφορούν στην ασυλία των κρατών.
Με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με την ιταλική εφημερίδα «Λα Ρεπούμπλικα», ξανανοίγει, πάντως, το όλο θέμα των αποζημιώσεων υπέρ των θυμάτων της ναζιστικής Γερμανίας, έστω και αν το 2012, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είχε κρίνει «ελλιπή» την σχετική ιταλική νομοθεσία.
Μια ύστερη δικαίωση και του Γιάννη Σταμούλη, πού αυτό ακριβώς το νομικό επιχείρημα είχε προβάλλει και στο Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Στρασβούργο.
Ως «μεγαλειώδη επιτυχία για όλα τα θύματα του ναζισμού» χαρακτήρισαν την απόφαση οι Γερμανοί δικηγόροι Γαβριέλα Χάϊνεκε και Μάρτιν Κλίνγκνερ από την «Ομάδα Δράσης Δίστομο» στο Αμβούργο και κάλεσαν την γερμανική κυβέρνηση να σεβαστεί την απόφαση και να καταβάλει αποζημιώσεις.
---
Σημείωση στυξ: Η απόφαση του ιταλικού Συνταγματικού Δικαστηρίου αφορά στα θύματα της κατοχής. Σφαγές, εμπρησμούς και πάσης φύσεως καταστροφές ιδιωτικών περιουσιών. Δεν αφορά σε επανορθώσεις, κατοχικό δάνειο κ.τ.τ. Τελεσίδικη και αμετάκλητη είναι μόνο η απόφαση για το Δίστομο. Όλες οι άλλες αγωγές στην Ελλάδα εκκρεμούν στα ελληνικά δικαστήρια μετά την απόφαση του Ειδικού Δικαστηρίου στην Ελλάδα.
---
(*) Ο Αντώνης Βέης Καμναρόκος είναι δημοσιογράφος εγκατεστημένος στη Γερμανία. Ήταν στενός συνεργάτης του Γιάννη Σταμούλη που τον είχα φέρει σε επαφή με τον δικηγόρο Φλωρεντίας Λάου. Είχε παραστεί τον Σεπ/ριο του 2011 στην εκδίκαση της υπόθεσης στη Χάγη και παρακολουθεί στενά την πορεία των αποζημιώσεων από δεκαετίες.
---
Σημείωση - 2. Στη συνάντηση Ελλήνων με Γερμανούς δημοσιογράφους, που είχαν διοργανώσει στα τέλη του προηγούμενου μήνα τα «Χανιώτικα Νέα» στο Ινστιτούτο Επαρχιακού Τύπου στους Άγιους Πάντες Αποκόρωνα Χανίων, ο αρχισυντάκτης του «styx.gr» και απεσταλμένος του «zougla.gr») Κώστας Μπετινάκης, στην εισήγησή του είχε επικεντρωθεί στο ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων και το χρέος προς την Ελλάδα, κάνοντας ιδιαίτερα αναφορές στα μαρτυρικά χωριά και στα δεινά που υπέστησαν οι κάτοικοι της χώρας από τη ναζιστική κατοχή.
«Τα λέω αυτά με πλήρη γνώση ότι οι σημερινοί Γερμανοί δεν έχουν σχέση με τα δεινά που προκάλεσε και στους ίδιους το ναζιστικό καθεστώς. Το ζήτημα όμως είναι οικονομικό, όπως αυτό που αντιμετωπίζουμε εδώ, με το μνημόνιο». Για το λόγο αυτό επιλέχθηκε από τον εμπνευστή του συνεδρίου, η επίσκεψη στην μαρτυρική Κάνδανο.
Για να ενημερωθούν ιδίοις όμασι οι γερμανοί σύνεδροι τι σημαίνει για τους Κρήτες (και τους Έλληνες γενικότερα) «ναζιστική θηριωδία».
---
Σημείωση -3. Η ιστοσελίδα της Deutsche Welle - παρ΄ όλο που είχε εκπροσωπηθεί στην συνάντηση των Χανίων με δύο δημοσιογράφους (ο ένας μάλιστα, ήταν ο διευθυντής της)- ουδέν ανέφερε γι’ αυτήν. Κι όμως, διαθέτει και ειδική στήλη που αναφέρεται σε εκδηλώσεις «ελληνογερμανικής συνεργασίας». Γιατί άραγε η παράλειψη;
