ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΣΕ Ο ΓΚΙΚΑΣ ΧΑΡΔΟΥΒΕΛΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΔΗΛΩΣΗ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΣ ΟΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ;

Γράφει ο Νίκος Κούτρικας

Οικονομικός συντάκτης ΕΣΗΕΑ

Αγαπητό Fimotro,

Πόσο ασφαλείς άραγε είναι οι καταθέσεις μας; (...όσοι έχουν ακόμα από αυτές) είναι μια ερώτηση που μου κάνουν καθημερινά και η απάντηση απλή "εξαρτάται" από το πόσο δημοσιονομικά τα πράγματα "κυλούν ομαλά" στην χώρα μας. Τεχνικά... λοιπόν ο μηχανισμός bail-in (έτσι λέγεται)  σχεδιάστηκε από την Ευρωζώνη με στόχο να σταθεροποιεί τράπεζες και ΕΠΕΥ που χρειάζονται άμεσα κεφάλαια με τρόπο  ώστε να συνεχίσουν την παροχή  βασικών υπηρεσιών, χωρίς την ανάγκη για bail-out από δημόσιους πόρους. Ουσιαστικά επιβάλλεται μια ανακεφαλαιοποίηση στις προβληματικές τράπεζες και ΕΠΕΥ μέσω της υποτίμησης των υποχρεώσεων ή και της μετατροπής τους σε μετοχικό κεφάλαιο η οποία θα επιτρέψει στην προβληματική τράπεζα/ΕΠΕΥ  να συνεχίσει τη λειτουργία της και να αποφευχθεί έτσι η διατάραξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Με το συγκεκριμένο μοντέλο του bail-in οι αρχές επιδιώκουν να αποκτούν και μια χρονική παράταση,  ώστε  να αναδιοργανωθούν για να παρέμβουν αποτελεσματικά.

Παράδειγμα:
Η πιο πρόσφατη περίπτωση διάσωσης τραπεζικού ιδρύματος ήταν αυτή της μεγαλύτερης Πορτογαλικής  τράπεζας της Banco Santo Espirito, μια περίπτωση που αποδεικνύει ότι το κούρεμα των καταθέσεων που έγινε στην Κύπρο δεν είναι πάντοτε αναπόφευκτο. Απρόσμενες ζημίες «προσγείωσαν» τον δείκτη κεφαλαίων  tier 1 της Banco Santo Espirito στο 5% και η Πορτογαλική τράπεζα έπρεπε να βάλει λουκέτο. Η κυβέρνηση λόγω του συστημικού χαρακτήρα της -όπως προβλέπει η οδηγία του  bail-in-  προτίμησε να χρηματοδοτήσει με 4,9 δις. την τράπεζα και να μην κουρέψει τις καταθέσεις και τους ομολογιούχους υψηλής εξασφάλισης. Ετσι η  τράπεζα εκκαθαρίστηκε και κουρεύτηκαν ομόλογα αξίας 3 δις.

Η κοινοτική οδηγία για την ανάκαμψη και εξυγίανση τραπεζών και ΕΠΕΥ (BRRD) που θα υιοθετηθεί στην ελληνική νομοθεσία μέχρι το τέλος του χρόνου, προβλέπει πως αν μια τράπεζα χρειαστεί  διάσωση οι αρχές θα πρέπει πρώτα να επιβάλλουν bail-in σε όλους τους μετόχους και τους άλλους πιστωτές που επενδύουν σε τραπεζικό κεφάλαιο, όπως για παράδειγμα οι κάτοχοι των μετατρέψιμων ομολόγων και junior ομολόγων. 

Οι μέτοχοι είναι οι πρώτοι που θα υποστούν τις απώλειες και  θα ακολουθήσουν με προκαθορισμένη σειρά ομολογιούχοι και καταθέτες.   

Οι καταθέσεις μικρότερες των  100 000 ευρώ δεν επηρεάζονται, καθώς  προστατεύονται εξ ολοκλήρου ανά πάσα στιγμή. Η οδηγία προβλέπει πως οι καταθέσεις των φυσικών προσώπων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων  που υπερβαίνουν τις  100 000 ευρώ θα μπορούν να τύχουν  προνομιακής μεταχείρισης, υπό την έννοια ότι δεν θα κουρευτούν  πριν υποστούν τη ζημία άλλοι μη εξασφαλισμένοι πιστωτές. Θα είναι δηλαδή στη σειρά μετά τους μετόχους και τους ομολογιούχους.Ταυτόχρονα όμως η οδηγία προβλέπει πως τα κράτη μέλη μπορούν να επιλέξουν να τους αποκλείσουν πλήρως, προκειμένου να προστατευτεί η συστημική ευστάθεια. Να ενεργήσουν δηλαδή όπως η πορτογαλική κυβέρνηση στην περίπτωση της Banco Santo Espirito.

Για να διατηρηθούν  οι προοπτικές ανάκαμψης μιας τράπεζας η διαδικασία  του bail-in θα ισχύει τουλάχιστον μέχρι 8% του συνολικού ενεργητικού της τράπεζας.

Αυτό συνήθως σημαίνει πως οι μέτοχοι και η συντριπτική πλειοψηφία των ομολογιούχων θα χάνουν πλήρως τα χρήματα τους. 

Αν χρειάζονται περισσότερα χρήματα για τη διάσωση, τότε οι αρχές θα μπορούν να διαθέτουν κεφάλαια από το ταμείο εξυγίανσης.

 

Ηδη οι ελληνικές τράπεζες με κοινή υπουργική απόφαση πληρώνουν  για το ταμείο εξυγίανσης ενώ στην Τράπεζα της Ελλάδος έχει συγκροτηθεί διεύθυνση Εξυγίανσης. 

Η κεφαλαιακή ενίσχυση από το ταμείο εξυγίανσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το  5% του ενεργητικού της προβληματικής  τράπεζας. Το σχετικό σχέδιο νόμου που ετοιμάζει η Τράπεζα της Ελλάδος,  θα πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή και να ψηφιστεί πριν το τέλος του έτους.