Πονοκέφαλος τα κόκκινα δάνεια

Καταιγιστικές αναμένεται να είναι από τον επόμενο Σεπτέμβριο οι εξελίξεις σχετικά με τα κόκκινα δάνεια, δηλαδή αυτά που επιχειρήσεις και πολίτες δεν είναι σε θέση να αποπληρώσουν έγκαιρα. Στο πλαίσιο αυτό, το ζήτημα εξετάστηκε, χθες, σε ειδική συνάντηση που είχαν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης, ο υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Δένδιας με τους επικεφαλής των τεσσάρων συστημικών τραπεζών Alpha, Eurobank, Πειραιώς και Εθνική.


Το συνολικό ύψος των κόκκινων δανείων (επιχειρηματικών, στεγαστικών κτλ) τοποθετείται στα 75-77 δισεκατομμύρια ευρώ και ουσιαστικά το ποσό αυτό αποτελεί «μαύρη τρύπα» για τα μεγέθη των τραπεζών. Με άλλα λόγια, το μεγαλύτερο τμήμα των χρημάτων αυτών έχει δοθεί υπό τη μορφή δανείων σε επιχειρήσεις όλων των κλάδων ( ιχθυοκαλλιέργειες, κατασκευές, ανάπτυξη ακινήτων), οι οποίες, σήμερα, δεν είναι σε θέση να τα αποπληρώσουν. 

Ενδεικτικά, ο επικεφαλής της Μηχανικής, Πρόδρομος Εμφιετζόγλου είχε αναφέρει πριν από μερικές ημέρες ότι συζητά με τις τράπεζες ενδεχόμενο «κούρεμα» των δανείων και μείωση επιτοκίων για τα δάνεια ύψους 323 εκατ. ευρώ. Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η κατασκευαστική εταιρεία ΒΙΟΤΕΡ που, επίσης, συζητά με τις τράπεζες για εύρεση λύσης σχετικά με την «τακτοποίηση» του βραχυπρόθεσμου δανεισμού της που διαμορφώνεται στα 105,6 εκατομμύρια ευρώ.

Η τρόικα και το οικονομικό επιτελείο γνωρίζουν ότι η οικονομία δεν πρόκειται να «ανασάνει» εάν δεν υπάρξει λύση για τα «κόκκινα δάνεια» των εταιρειών. 

Τι σχεδιάζεται

Σε πρώτη φάση, η κυβέρνηση φέρεται να σχεδιάζει τη δημιουργία ενός εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης των δανείων, με προϋπόθεση μία εταιρεία να είναι βιώσιμη. Με άλλα λόγια, εάν η δραστηριότητα μίας επιχείρησης εξασφαλίζει τη βιωσιμότητά της, τότε θα ενεργοποιείται ο εν λόγω μηχανισμός που θα προβλέπει αύξηση του αριθμού των δόσεων σε 100 και διαγραφή μεγάλου μέρους των προστίμων και προσαυξήσεων.

Από την πλευρά τους, οι τραπεζίτες σημειώνουν ότι η κάθε περίπτωση υπερχρεωμένης εταιρείας είναι διαφορετική και στο πλαίσιο αυτό φαίνεται να προωθούν μία ρύθμιση προσαρμοσμένη στα μεγέθη της κάθε επιχείρησης. Όπως άλλωστε, ανέφερε χθες ο επικεφαλής της Τράπεζας Πειραιώς Μιχάλης Σάλλας, «η κάθε περίπτωση για κάθε επιχείρηση ή κλάδο, είναι ακριβώς έτσι διαμορφωμένη ή διαμορφώνεται, ούτως ώστε, να βοηθήσει την επιχείρηση που η καθεμία έχει ένα πολύ ιδιαίτερο πρόβλημα. Αλλού θα πρέπει να γίνει κάποια μετοχοποίηση, αλλού θα πρέπει να γίνει επέκταση της εξόφλησης, αλλού μείωση επιτοκίου…».

Ιδιώτες

Ταυτόχρονα, λύση εξετάζεται και για τα κόκκινα δάνεια των νοικοκυριών, όπου συζητούνται διάφορες λύσεις, όπως «κούρεμα», μείωση επιτοκίου ή αύξηση της περιόδου αποπληρωμής. Πάντως, τον Ιούνιο, η Τράπεζα της Ελλάδος με απόφασή της έθεσε το γενικό περίγραμμα βάσει του οποίου θα πρέπει να γίνονται οι ρυθμίσεις των κόκκινων δανείων.

Σύμφωνα, λοιπόν, με την ΤτΕ στα κόκκινα δάνεια των νοικοκυριών θα πρέπει να υπάρχουν τρεις τύποι ρυθμίσεων:

-Βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις (δηλαδή διάρκεια ρύθμισης μικρότερη από 5 χρόνια). Σε αυτή την κατηγορία προτείνονται οι εξής ρυθμίσεις:

• Μόνο τόκοι: Κατά τη διάρκεια της ρύθμισης καταβάλλονται μόνο τόκοι.

• Μειωμένες δόσεις: Μειώνεται το ποσό των τοκοχρεωλυτικών δόσεων αποπληρωμής (το νέο ποσό δόσης ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο από το ποσό δόσης το οποίο θα αντιστοιχούσε σε ρύθμιση μόνο τόκων) για καθορισμένη βραχυπρόθεσμη περίοδο. 

• Περίοδος χάριτος: Παρέχει στον δανειολήπτη τη δυνατότητα προκαθορισμένης περιόδου αναστολής πληρωμών.

• Αναβολή Πληρωμής δόσης / δόσεων: Παρέχεται συμβατικά η δυνατότητα στον δανειολήπτη να μεταφέρει χρονικά μία δόση του δανείου.

• Τακτοποίηση καθυστερούμενου υπολοίπου: Τακτοποίηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, συνήθως μέσω συμφωνίας ρευστοποίησης περιουσιακών στοιχείων και διατήρησης της απαίτησης για το άληκτο υπόλοιπο.

• Κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσμων οφειλών: Η κεφαλαιοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών και αναπροσαρμογή του προγράμματος αποπληρωμής του οφειλόμενου υπολοίπου.

• Μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις (δηλαδή οι ρυθμίσεις με διάρκεια μεγαλύτερη των 5 ετών).

• Μόνιμη μείωση του επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου.

• Αλλαγή τύπου επιτοκίου: Αλλαγή του τύπου του επιτοκίου από κυμαινόμενο σε σταθερό ή αντίστροφα.

• Παράταση διάρκειας: Παράταση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου (δηλαδή της τελευταίας ημερομηνίας της τελευταίας συμβατικής καταβολής δόσης του δανείου).

• Διαχωρισμός της χορήγησης: Κάθε πιστωτικό ίδρυμα συμφωνεί να διαχωρίσει ένα π.χ. ενυπόθηκο δάνειο δανειολήπτη σε δύο τμήματα:

1. ένα ενυπόθηκο δάνειο το οποίο ο δανειολήπτης εκτιμάται ότι μπορεί να αποπληρώνει με βάση την υφιστάμενη και την εκτιμώμενη μελλοντική ικανότητα αποπληρωμής αυτού και 

2. στο υπόλοιπο τμήμα του αρχικού δανείου, το οποίο τακτοποιείται μεταγενέστερα, με ρευστοποίησης περιουσίας ή άλλου είδους διευθέτησης η οποία συμφωνείται εξ αρχής από τα δύο μέρη.

• Μερική διαγραφή χρεών: Αυτή η επιλογή προβλέπει την οριστική διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης του πιστωτικού ιδρύματος, ώστε να διαμορφωθεί σε ύψος, που εκτιμάται ότι είναι δυνατό να εξυπηρετηθεί ομαλά.

• Πρόσθετη εξασφάλιση: Όταν λαμβάνονται πρόσθετες εξασφαλίσεις από τον δανειολήπτη, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης, ευνοϊκότερης για τον δανειολήπτη ρύθμισης.

• Λειτουργική αναδιάρθρωση επιχείρησης: Αλλαγή της διοίκησης της επιχείρησης όταν οι πιστώτρια/ες τράπεζες θεωρούν την επιχείρηση βιώσιμη υπό προϋποθέσεις, αλλά η υφιστάμενη διοίκηση δεν συνεργάζεται προς αυτή την κατεύθυνση. Η συγκεκριμένη επιλογή δεν συνιστά από μόνη της τύπο ρύθμισης για τους σκοπούς παραγωγής αναφορών της παρούσας, αλλά δύναται να συνδυάζεται με τις υπόλοιπες επιλογές ρύθμισης.

• Συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με μετοχικό κεφάλαιο: Εφαρμόζεται σε αναδιαρθρώσεις εταιριών όπου μέρος του χρέους μετατρέπεται σε μετοχικό κεφάλαιο και το πιστωτικό ίδρυμα καθίσταται μέτοχος της επιχείρησης ώστε το υπόλοιπο του χρέους να μπορεί να εξυπηρετηθεί από τις προβλεπόμενες ταμειακές ροές του δανειολήπτη.

- Οριστική διευθέτηση 

• Εθελοντική παράδοση ενυπόθηκου ακινήτου: Ο δανειολήπτης, οποίος δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους όρους αποπληρωμής ενυπόθηκου δανείου, παραχωρεί εθελοντικά (χωρίς να απαιτηθεί προσφυγή σε δικαστικές ενέργειες εκ μέρους του πιστωτικού ιδρύματος) την κυριότητα του υπέγγυου ακινήτου στο πιστωτικό ίδρυμα. Στη σχετική συμφωνία προβλέπεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου. 

• Μετατροπή σε χρηματοδοτική μίσθωση: Ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου στο πιστωτικό ίδρυμα υπογράφοντας σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία του εξασφαλίζει τη δυνατότητα μίσθωσης και χρήσης για ορισμένη ελάχιστη χρονική περίοδο (συνήθως πέντε έτη).

• Πώληση και ενοικίαση: Ο δανειολήπτης μεταβιβάζει την κυριότητα του ακινήτου είτε στο πιστωτικό ίδρυμα είτε σε τρίτο. Η συμφωνία μπορεί να συνοδεύεται με παραχώρηση του δικαιώματος διαμονής στο ακίνητο έναντι μισθώματος (συνήθως για μία ελάχιστη περίοδο τριών ετών). Στη σχετική συμφωνία προβλέπεται σαφώς ο τρόπος διευθέτησης του τυχόν υπολοίπου.

• Μεταβίβαση/πώληση του δανείου/αναπροσαρμοσμένο υπόλοιπο: Η μεταβίβαση του δανείου σε άλλο ίδρυμα, πιστωτή ή χρηματοδοτικό σχήμα.

• Ανταλλαγή με στεγαστικό δάνειο μικρότερης αξίας: Συμφωνία που επιτρέπει σε δανειολήπτη με οικονομικές δυσκολίες που έχει υποθηκευμένη την κύρια κατοικία του ή την επαγγελματική του στέγη να την πωλήσει αγοράζοντας νέα χαμηλότερης αξίας.

• Διαχείριση σε εκκαθάριση: Ορίζεται η κατάσταση στην οποία η απαίτηση του πιστωτικού ιδρύματος αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο της πτωχευτικής διαδικασίας.

• Ρευστοποίηση εξασφαλίσεων: Ορίζεται η κατάσταση στην οποία το πιστωτικό ίδρυμα έχοντας καταγγείλει την δανειακή σύμβαση, εκκινεί διαδικασίες ρευστοποίησης των εξασφαλίσεων για την ικανοποίηση της απαίτησης του.

• Δικαστικές/νομικές ενέργειες: Ορίζονται οι ενέργειες οριστικής διευθέτησης που μπορεί να λαμβάνονται σε περίπτωση απουσίας ή εξάντλησης των εξασφαλίσεων και αφορούν την εκκίνηση δικαστικών ενεργειών έναντι περιουσιακών στοιχείων του δανειολήπτη για την κάλυψη των απαιτήσεων του πιστωτικού ιδρύματος.